เมื่อ AI เข้ามาเปลี่ยนแปลงโลกการทำงาน องค์กรจะปรับตัวอย่างไรเพื่อปลดล็อกศักยภาพของ “Old Worker” เปลี่ยนพนักงานรุ่นใหญ่ให้กลับมามี “ไฟ” ในยุคดิจิตัล

จากรายงานของ Mapping out skills for success in the AI-driven future ชี้ให้เห็นว่า แม้คนทำงานใน Millennials และ Gen Z จะสามารถปรับตัวเข้ากับโลกดิจิทัลได้อย่างไร้รอยต่อ แต่พนักงานอาวุโส หรือกลุ่มคนทำงานที่อายุเกิน 55 ปีขึ้นไป กลับรู้สึก “ไม่มั่นใจ” เมื่อต้องทำงานร่วมกับ AI ซึ่งกำลังกลายเป็นอีกหนึ่งกลุ่มสำคัญที่องค์กรไม่ควรมองข้ามในการผลักดันให้เข้าสู่โลกของ AI เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและความสามารถในการแข่งขันขององค์กรโดยรวม

ผลสำรวจจาก Carewell ในกลุ่มพนักงานอเมริกันวัย 55 ปีขึ้นไป จำนวน 895 คน เผยให้เห็นว่า แม้จะมีเพียงส่วนน้อยที่ใช้งาน AI เป็นประจำ (ใช้ทุกวัน 14%, ใช้หลายครั้งต่อสัปดาห์ 21%) แต่กว่าครึ่ง (51%) กลับแสดงความสนใจในการเรียนรู้ทักษะพื้นฐาน AI อย่าง “Prompt Engineering” อย่างไรก็ตาม มีเพียง 16% เท่านั้นที่เคยได้รับการฝึกอบรมอย่างเป็นทางการ

ข้อมูลนี้ชี้ให้เห็นว่า พนักงานอาวุโสไม่ได้ “กลัว AI” อย่างที่หลายคนคิด ตรงกันข้าม พวกเขามองเห็นโอกาสและพร้อมที่จะเรียนรู้ หากได้รับการสนับสนุนและแนวทางที่เหมาะสม บทความนี้จะเจาะลึกถึงกลยุทธ์และแนวทางปฏิบัติในการ “ปลุกพลัง” ศักยภาพของ Old Worker ให้กลายเป็นกำลังสำคัญในยุค AI

จาก Retirement สู่ “Re-Wirement”

แม้ผลสำรวจจะบอกว่า 15% ของพนักงานอาวุโสจะมองว่า AI เป็นปัจจัยที่เร่งให้พวกเขาอยากเกษียณเร็วขึ้น แต่ในอีกมุมหนึ่งที่น่าสนใจ มีถึง 13% ที่ AI กลับจุดประกายความต้องการ “กลับเข้าสู่ตลาดแรงงาน” เพื่อสัมผัสและทำงานร่วมกับเทคโนโลยีใหม่ ๆ

แนวโน้มนี้สะท้อนให้เห็นว่า สำหรับคนที่มีประสบการณ์ การเกษียณอายุอาจไม่ใช่ทางเลือกเดียวอีกต่อไป แต่พวกเขากำลังมองหาโอกาสในการ ‘Re-wirement’ หรือการปรับเปลี่ยนสายงานและพัฒนาทักษะใหม่ให้สอดคล้องกับความต้องการของยุค AI ซึ่งถือเป็นโอกาสสำคัญที่องค์กรไม่ควรมองข้าม

📢 ความจริงอีกด้าน พนักงานรุ่นเก๋าไม่ใช่คนที่ “ไม่เอา AI”

แม้ผลการศึกษาจะชี้ให้เห็นว่า พนักงานที่มีอายุมากกว่า 55 ปี แทบไม่ได้ใช้หรือไม่เคยใช้เครื่องมือ AI เลย แต่ในอีกด้านหนึ่ง ยังมีกลุ่มพนักงานที่มีประสบการณ์สูงและเปิดรับเทคโนโลยี โดย 10% ของผู้ตอบแบบสอบถามระบุว่า พวกเขาใช้งาน AI เป็นประจำ ทุกวัน

ถึงแม้ช่องว่างทางดิจิตัลในกลุ่มพนักงานอาวุโสอาจดูเหมือนกว้าง แต่ผู้บริหารและฝ่าย HR ต้องทำความเข้าใจว่า “การใช้ AI น้อย” ไม่ได้เท่ากับ “ไม่สนใจ” ในความเป็นจริง คนกลุ่มนี้มีความกระตือรือร้นและต้องการเรียนรู้ เพียงแต่พวกเขายังขาดโอกาส ขากเครื่องมือที่เข้าถึงง่าย หรือการสนับสนุนที่เหมาะสมจากองค์กรในการที่จะเริ่มต้นเท่านั้น

ข้อได้เปรียบที่คาดไม่ถึง ทำไม AI ถึง “รัก” Old Worker?

แม้จะมีภาพจำทั่วไปว่า พนักงานอาวุโสมักปรับตัวกับเทคโนโลยีใหม่ได้ยากกว่า (ซึ่งมักเป็นกลุ่มที่อยู่ในระดับบริหาร) แต่ Steve Preston ประธานและ CEO ของ Goodwill Industries International กลับมองว่า กลุ่มคนที่มีประสบการณ์เหล่านี้เองคือกลุ่มที่ AI จะมอบข้อได้เปรียบพิเศษให้ได้มากที่สุด เนื่องจากเป็นพนักงานที่มีความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในระบบธุรกิจที่ซับซ้อน สามารถป้อนข้อมูล (input) ที่มีคุณภาพสูง และตีความผลลัพธ์ (output) จาก AI ได้อย่างรอบด้าน โดยอาศัยทั้งความรู้เชิงลึก ความเข้าใจในบริบทของธุรกิจ และทักษะที่ AI ยังไม่สามารถเลียนแบบได้ในตอนนี้ ซึ่งสิ่งเหล่านี้คือ “สินทรัพย์” ที่มีค่าต่อการนำ AI มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อองค์กร

🫸🏻🫷🏻 ไม่ใช่การถูกแทนที่ แต่คือ “การขยายขีดความสามารถ” ขององค์กร

สำหรับพนักงานอาวุโส สิ่งที่รออยู่ไม่ใช่การถูกแทนที่ด้วย AI แต่คือ ‘การขยายขีดความสามารถ’ (Augmentation) โดย AI จะเข้ามาช่วยเสริมประสิทธิภาพในงานบางด้าน

โดยผู้บริหารจากองค์กรชั้นนำต่างเห็นพ้องต้องกันว่า พนักงานอาวุโสมักมีสิ่งที่ AI ยังไม่สามารถทดแทนได้ เช่น ความเข้าใจในระบบธุรกิจที่ลึกซึ้ง การประเมินผลลัพธ์จาก AI ด้วยวิจารณญาณ ทักษะเชิงมนุษย์ที่สำคัญอย่างการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ การตัดสินใจที่รอบคอบ และความสามารถในการสร้างความไว้วางใจ ที่ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญต่อความสำเร็จขององค์กรในยุคดิจิทัล

อีกทั้ง Jeetu Patel แห่ง Cisco ได้ชี้ให้เห็นว่า AI ยังไม่ได้อยู่ในจุดที่จะสามารถแทนที่งานที่ซับซ้อนทั้งหมดได้ แต่กำลังเปลี่ยนแปลงลักษณะของ “งาน” ให้กลายเป็น “ชุดของภารกิจ” (task) ที่สามารถแบ่งมอบให้ AI ทำได้ในบางส่วน นั่นหมายความว่า บุคลากรที่มีวิจารณญาณสูงบวกกับประสบการณ์ที่สั่งสมมา จะมีบทบาทที่สำคัญมากขึ้นในการเป็นผู้ดูแล ผู้ควบคุมคุณภาพ และผู้สอน AI ให้ทำงานได้อย่างถูกต้อง

จะสอน Old Worker ให้ทัน AI ได้อย่างไร?

องค์กรไม่ควรมองว่า AI คือจุดจบของพนักงานอาวุโส แต่ต้องเปลี่ยนมุมมองว่านี่คือโอกาสในการพัฒนาและต่อยอดความสามารถของคนกลุ่มนี้

📝 1. Mentorship สองทาง (Reverse Mentoring) : เติมเต็มทักษะดิจิทัลและประสบการณ์เชิงลึก

สร้างระบบ Mentor-Mentee ข้ามรุ่น (Reverse Mentoring) ที่คนรุ่นใหม่ถ่ายทอดทักษะ AI และดิจิทัลแก่พนักงานอาวุโส ในขณะที่พนักงานอาวุโสแบ่งปันประสบการณ์เชิงกลยุทธ์ ความเข้าใจธุรกิจ และทักษะการตัดสินใจ ซึ่งเป็นการ สร้าง Synergy ที่แข็งแกร่งให้กับองค์กร ช่วยเร่งการนำเทคโนโลยีใหม่ ๆ มาใช้ และส่งเสริมการสร้างนวัตกรรมได้รวดเร็ว

โดยมุมมองจากผู้บริหารอย่าง Nikhil Arora CEO ของ Epignosis กล่าวว่า “เราทุกคนควรมีพี่เลี้ยงสองประเภทเสมอ” กล่าวคือ คนที่มีประสบการณ์มากกว่าเรา (seasoned) และคนที่เด็กกว่าเราที่ใกล้ชิดกับเทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงโลกจนแทบจะเป็น “native users” ของ AI และรู้วิธีคิดของลูกค้าเจเนอเรชันใหม่

📝 2. Training Programs : หลักสูตรที่ออกแบบเฉพาะ ตรงจุด เน้นปฏิบัติ

พัฒนาหลักสูตรการฝึกอบรมที่ตอบโจทย์ความต้องการและระดับความเข้าใจของพนักงานอาวุโสโดยเฉพาะ เน้นการนำ AI ไปประยุกต์ใช้กับงานที่ทำเป็นประจำ เช่น คอร์สการใช้เครื่องมือ AI พื้นฐานที่เกี่ยวข้องกับงาน, หลักการเขียน Prompt ที่มีประสิทธิภาพ (Prompt Writing), การทำความเข้าใจและวิเคราะห์ผลลัพธ์ที่ได้จาก AI อย่างมีวิจารณญาณ เป็นต้น

📝 3. Storytelling & Case Sharing : แบ่งปันประสบการณ์และกรณีศึกษาจากอดีตสู่ปัจจุบันด้วย AI

เปิดเวทีให้พนักงานอาวุโสได้แชร์ประสบการณ์การทำงานในยุคก่อน AI แล้วร่วมกันวิเคราะห์ว่า AI ปัจจุบันจะสามารถเข้ามาช่วยปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลงวิธีการทำงานเหล่านั้นได้อย่างไร เปิดช่วงถาม-ตอบ (Q&A) เพื่อกระตุ้นการมีส่วนร่วมและการแลกเปลี่ยนความรู้ และอาจบันทึกวิดีโอและจัดเก็บเนื้อหาไว้ เพื่อให้พนักงานที่ไม่สามารถเข้าร่วมได้รับประโยชน์ในภายหลัง

📝 4. ใช้เทคโนโลยีเป็นเครื่องมือ เสริมศักยภาพ ไม่ใช่ทดแทน

สื่อสารและเน้นย้ำอย่างสม่ำเสมอว่า AI เป็นเครื่องมือที่ถูกนำมาใช้เพื่อช่วยให้การทำงานดีขึ้น มีประสิทธิภาพมากขึ้น และลดภาระงานที่ซ้ำซาก ไม่ใช่สิ่งที่เข้ามาแทนที่บทบาทและความสำคัญของพนักงาน และส่งเสริมให้พวกเขามองเห็นโอกาสในการใช้ AI เพื่อพัฒนาตนเองและองค์กร เพื่อลดความกังวลและต่อต้าน

อย่ามองว่า “พนักงานรุ่นใหญ่ตามไม่ทัน” เพราะความรู้และประสบการณ์ที่พวกเขาสั่งสมมาอาจเป็น “สมบัติที่หายาก” ในยุคที่ AI กำลังเข้ามาเปลี่ยนแปลงทุกสิ่ง

องค์กรที่ต้องการเปลี่ยนผ่านสู่โลกแห่ง AI อย่างแท้จริง ต้องไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง การลงทุนในการเทรนที่เหมาะสม และสนับสนุนให้พวกเขาก้าวทัน AI ไม่เพียงแต่เป็นการดูแลบุคลากรที่มีคุณค่า แต่ยังเป็นการสร้างความได้เปรียบทางการแข่งขันที่ยั่งยืนให้กับองค์กร

เพราะความสำเร็จในโลกยุคใหม่ ไม่ได้วัดกันที่อายุ แต่ขึ้นอยู่กับว่าใคร “กล้าที่จะเรียนรู้ และพร้อมจะเติบโตไปกับมัน”

——
Sources:
https://www.cnbc.com/2024/07/13/why-older-workers-key-ai-understanding.html
https://www.talentlms.com/blog/ai-older-workers/
https://www.forbes.com/sites/torconstantino/2024/10/31/re-wirement-vs-retirement—51-of-older-workers-demand-ai-training/

——
📌 สนใจ Corporate In-House Training ยกระดับทักษะองค์กรด้วย AI-People Enablement Solutions 
ติดต่อ [email protected]
หรือโทร 082-297-9915 (คุณโรส)
——